Wat is er in 30 jaar veranderd in poppen maakproces?

Het poppenkastpoppen leren maken heb ik geleerd van mijn moeder die het weer geleerd had van Camilla Koevoets van Poppentheater Toermalijn.  De koppen werden gemaakt van Plastika. Een soort houtpoeder dat als je er water bij doet verandert in een soort boetseerklei. Het was makkelijk verwerkbaar en droogde aan de lucht. Toen dat niet meer verkrijgbaar was, was er Papydur op markt. Ook houtpoeder dat je met water aan moet maken en droogt aan de lucht. Het krimpt wel iets en er ontstaan makkelijk barsten in. Gelukkig kun je die dan weer aansmeren met een beetje Papydur. Een kop van dit spul is wel veel zwaarder in gewicht dan Plastika.

Ondertussen had mijn moeder me ook leren naaien op de naaimachine. Omdat ze het zo verschrikkelijk zat was om steeds voor mijn poppen achter de naaimachine te moeten kruipen. De jurkjes van mijn poppen kwamen vaak voort uit de enorme collectie lapjes die mijn moeder had. Zelden kocht ik toen iets nieuws. Wel vaak naar de markt op vrijdag. Dan stonden er allerlei kramen met lappen voor weinig geld. Zo nu en dan was dan toch de verleiding te groot om zo’n mooie lap te laten liggen.

Maar in de loop der jaren ben ik toch ook wel lappen stof aan gaan schaffen. Vaak op de markt of in een stoffenzaak.  Zeker als je een bepaald beeld in je hoofd hebt hoe een pop er uit moet gaan zien en dat textiel niet in je collectie lapjes zit. Dan moet je wel, wil je het beeld in je hoofd gestalte doen geven.

Dieren die in mijn voorstellingen voorkomen maak ik bij voorkeur helemaal van textiel. Heel handig daarbij is een boek met patronen van allerlei dieren. Boeken met patronen voor het maken van knuffels. Alleen moet je ze soms een beetje aanpassen omdat je hand er in moet passen.

Nieuw product

Om poppenkoppen te maken verscheen er weer een nieuw product op de markt. Het heet Artista of Het is wit en heeft iets weg van klei maar is het niet. Ook dit droogt aan de lucht en krimpt bijna niet. Mocht er toch een barst ontstaan kun je dit weer heel makkelijk dichtsmeren. Een beetje water met een beetje van het spul. Voordeel van Artista is dat het na drogen heel licht is en dus ideaal voor poppenkoppen die je op je vingers zet. Nog een voordeel is dat als er een onderdeel afbreekt je het er met een beetje water zo weer aan vast kunt plakken als ware water lijm. Zo heb ik een keer Snappie, uit de voorstelling Ongewoon Lekker, tussendoor weer zijn oor aangezet nadat hij hem in de voorstelling bijna was kwijtgeraakt.

Een groot nadeel van Artista is dat het heel kwetsbaar is. Dat merkte ik toen ik de drakenkoppen van De regenboogdraak had gemaakt.  Tijdens het repeteren braken constant de stekels die ze op hun kop hadden af. Daarom heb ik op twee na alle draken van fleece gemaakt. De kop kwam weer uit een het boek met de patronen voor dierknuffels. In dit geval een draak. Daar gebruikte ik alleen de kop van.

Papieren plakband

Nu had ik van collega’s gehoord dat ze papieren plakband gebruikten om een kop van te maken. Ruth van der Steenhoven, poppenspeler uit Papendrecht en die samen met Maartje van Wegen poppenkastpoppen maken en NVP voor het eerst op televisie bracht, demonstreerde het toen ik bij hem een keer op visite was. Het was in eerste instantie toch niet echt mijn ding.

Tot een paar jaar geleden Henk Boerwinkel zijn manier van werken met papieren plakband uit de doeken deed tijdens een workshop. Het is best wel een arbeidsintensief klusje. Het is almaar strookjes plakken. Strookjes die steeds kleiner worden.  Maar de kop wordt ijzersterk en blijft licht in gewicht.

Tegenwoordig maak ik mijn koppen van Artista en daaroverheen gaan dan een aantal lagen papieren plakband. Dat plakband is bruin maar er bestaat ook wit papieren plakband. Dat is beter bekend als aquareltape. Zo maak ik nu de koppen van mijn poppen. Eerst een laag bruin over de witte Artista dan een laag wit, dan weer bruin en tot slot weer wit. Alle handpoppen van mijn Jan Klaassenspel zijn op deze manier gemaakt. Ook hun handjes zijn van papieren plakband. Het maakt herrie als ze nu in hun handen klappen.